Txistorra Elaboratzaileen Elkarteak gaur aurkeztu du ‘Nafarroako Txistorra/Chistorra de Navarra’ kalitate-marka berria, Reyno Gourmet-en parte hartuko duena, eta iragarri du dagoeneko hasi direla etorkizuneko Adierazpen Geografiko Babestuaren izapideak egiten. Aurkezpen ekitaldia Kasino Nagusi Berrian burutu da eta bertan parte hartu dute Elkarteko lehendakaria, Alberto Jiménez, Nafarroako Gobernua ordezkatuz Landa Garapeneko eta Ingurumeneko kontseilaria, Itziar Gómez eta INTIA sozietate publikoko zuzendari kudeatzailea, Natalia Bellostas.
Alberto Jimenezek produktu honen eta Foru Komunitatearen arteko lotura azpimarratu nahi izan du bere hitzaldian “Historiak gogorarazten digu txistorraren presentzia Nafarroako gastronomian, gutxienez, XIX. mendearen hasierakoa dela. Gaur egun gure komunitateari, gure jaiei eta gure jendeari lotuta dagoen produktua. Azken finean, produktu hau eta bere zaporea gureak dira guztiz”, nabarmendu du Txistorra Egileen Elkarteko presidenteak.
Itziar Gomez kontseilariak, bere aldetik, elikagai tradizional honen aldeko urratsaren garrantzia azpimarratu du, eta ziurtatu du “marka kolektiboa aurkeztea mugarri bat da produktuarentzat, Nafarroarekin lotura osoa duena, eta AGBa lortzeak aitorpen estrategikoa ekarriko dio Nafarroako Txistorrari, Europa mailako kalitate-figura bihurtuko baita”.
Azkenik, Natalia Bellostasek azaldu du “INTIAk ondo ezagutzen ditu kalitatezko produktuak, gu baikara Nafarroako kalitate bereiziko marken kontrola eta ziurtagiria eramateko akreditatutako erakundea delako. Gure eginkizuna ikuskapenak eta auditoretzak egitea da, enpresa egileak ezarritako baldintzak betetzen ari direla ziurtatzeko”.
Ibilbide luzea, marka errealitate bat izan dadin
Marka kolektibo berria, ofizialki hiru izendapen ditu: ‘Chistorra de Navarra/Nafarroako Txistorra/Txistorra Navarra’. Errealitate hau burutzeko bidea duela 15 urte baino gehiago hasi zen. 2006. urtean, elaborazio-enpresak eta Nafarroako Harakinen Gremioa produktuaren kalitate-marka sortzen saiatu ziren lehen aldiz, eta ez zuten lortu. Halaber, 2009. urteaz geroztik, gremio hori, Nafarroako Unibertsitate Publikoarekin lankidetzan aritu da bertako produktua aintzatetsi eta garatzen lagundu duten azterlanak egiteko.
2019an, INTIA sozietate publikoaren bultzadari esker, sektoreak berriro ekin zion hasitako prozesuari, eta, berriro ere, txistorra egiten duten Nafarroako enpresa nagusiek eta Gremioak berak, harategien ordezkari gisa, osatutako Elkartea suspertu zen.
Nafarroako Txistorra kalitate-marka 2021ean erregistratu zen azkenik, eta marka erabiltzeko araudia ezarri zen.
Alberto Jimenezek nabarmendu duenez “Irudi berriak produktuaren jatorria transmititu nahi du: Nafarroa. Gure kulturaren parte dela. Eta enpresa egileak ordezkatzen ditu, irizpide eta estandar berak baitituzte, baina plurala izaten jarraitzen du. Grafikoki, neurrien murrizketari eusten dioten eta arintasuna eta sinpletasuna transmititzen duten lerro sinpleak aukeratu ditugu, marra modernoak eta erraz aplikatzeko modukoak dituztenak”.
Etorkizuneko AGBaren parametroak
Azkenik, aurten, Elkarteak Adierazpen Geografiko Babestuaren Baldintzen Agiria onartu du, eta AGBren Europako erregistroari ekin dio Landa Garapen eta Ingurumen Sailaren bitartez. Izapideak egiteko parametro batzuk zehaztu dira, marka kolektiboa erabiltzeko erregelamenduan eta AGBren baldintza-agirian jasota geratu direnak. Eta, horretarako, kontuan hartu ditu Harakinen Gremioak antolatutako lehiaketetan aurkeztutako txistorren parametro fisiko-kimikoak eta estandar sentsorialak, Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) urte hauetan egindako hainbat azterlan eta enpresa elkartuen analisiak.
Gainera, nabarmendu behar da elaborazio-prozesuan leialki errespetatzen direla osagai nagusiak eta egiteko modu tradizionala: txerri-haragia eta -koipea, piperrautsa, baratxuria eta gatza, arkume edo kolageno tripa naturalean hestebeteak.
“Nafarroako Txistorra”-ren beste ezaugarrietako bat argaltasuna da, eta itxura zilindriko uniformea izan beharko du, 17 eta 25 milimetro bitarteko diametroa eta luzera aldakorrekoa, eta kolore gorrixka uniformea, batez ere piperrautsak emana.
Eta, azkenik, gutxienez bi eguneko tartea izan behar du, egiten denetik merkaturatu arte.
Horrela, ‘Nafarroako Txistorra’ izenarekin, Industria Elaboratzaileen Erregistroan inskribatutako eta Nafarroako eremu geografiko mugatuan kokatutako instalazioetan prestatu eta etiketatu direnak egongo dira. Berme-etiketa duten txistorrak soilik izango dira etorkizuneko Adierazpen Geografiko Babestuak ziurtatutako txistorrak.
2021ean milioi eta erdi kilo baino gehiago merkaturatu dira
2021ean, Nafarroako Txistorraren salmentak 1,3 milioi kilo izan zituen Foru Komunitatean, enpresa elkartuen eskutik: Arbizu hestebeteak, Arrieta, El Bordón, Galar, Goikoa, Hortanco, Leframa eta Navarra de Embutidos. Kopuru horri gehitu behar zaizkio, halaber, “Nafarroako Txistorra” elikagaiaren harakin-gremioaren salmentak, 250.000 kilo ingurukoak, urtean merkaturatutako 1,5 milioi kilotik gorakoak.
